Zmiany w rozliczaniu podatku od zysków kapitałowych przez uczestników funduszy inwestycyjnych

1.1  Jak opodatkowane były dochody osób fizycznych z funduszy inwestycyjnych do 31 grudnia 2023 r.?

1.2  Jak opodatkowane są dochody osób fizycznych z funduszy inwestycyjnych od 1 stycznia 2024 r.?

Od 1 stycznia 2024 r. dochody z odkupienia/konwersji jednostek uczestnictwa wypłacone osobie fizycznej nie są już opodatkowane zryczałtowanym podatkiem od dochodów kapitałowych.

• Fundusz nie potrąca już podatku od dochodów kapitałowych z wypłacanych środków, co oznacza, że otrzymasz 100% wartości wypłaty lub w przypadku konwersji 100% środków zostanie przekazane na nabycie jednostek uczestnictwa,
• do końca lutego roku następującego po roku, w którym uzyskasz przychód z funduszu otrzymasz od Funduszu informację PIT-8C, w której wykazane zostaną Twoje przychody i koszty związane z odkupieniem/konwersją jednostek uczestnictwa. Oznacza to, że jeżeli w 2024 roku uzyskasz przychód z funduszu, to informacja PIT-8C zostanie Ci przekazana w terminie do końca lutego 2025 r.,
• samodzielnie złożysz zeznanie na formularzu PIT-38, w którym wykażesz przychody i koszty z PIT-8C, łącznie z przychodami i kosztami z innych inwestycji kapitałowych,
• jeżeli osiągniesz dochód (przychody wykazane w zeznaniu PIT-38 będą wyższe od kosztów), będziesz zobowiązany do samodzielnego obliczenia i zapłaty podatku od dochodów kapitałowych (stawka 19%).

UWAGA! Zmianie nie uległy zasady opodatkowania wypłat z produktów emerytalnych (IKE, IKZE, Pracowniczych Programów Emerytalnych i Pracowniczych Planów Kapitałowych).

UWAGA! Fundusz nie będzie wystawiał informacji PIT-8C na rzecz uczestników nabywających jednostki uczestnictwa w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, w tym również na rzecz wspólników spółek cywilnych. W efekcie, jeżeli w ramach tej działalności uczestnicy uzyskają przychody z odkupienia jednostek uczestnictwa, będą zobowiązani rozliczyć je zgodnie z zasadami opodatkowania stosowanymi w prowadzonej działalności.

1.3  Z czego wynika zmiana zasad opodatkowania?

Zmiana zasad opodatkowania dochodów z funduszy została wprowadzona przez ustawę z dnia 26 maja 2023 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz. 1059 - https://dziennikustaw.gov.pl/D2023000105901.pdf). Ustawa ta w art. 3 zmieniła przepisy ustawy o PIT regulujące zasady rozliczania dochodu osób fizycznych z funduszy inwestycyjnych.

Towarzystwo nie ma wpływu na zmianę zasad opodatkowania wprowadzoną przez ustawodawcę oraz musiało się dostosować do nowych przepisów. Decyzja o nie pobieraniu podatków przez Fundusz nie jest więc decyzją Funduszu lub Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych, lecz wynika ze zmiany przepisów prawa podatkowego.

1.4  Jakie korzyści wynikają ze zmian?

• możliwość obniżenia podatku do zapłaty - nowe przepisy dają możliwość rozliczania dochodów i strat z funduszy inwestycyjnych z dochodami i stratami z innych inwestycji kapitałowych. Możesz pomniejszyć dochód z inwestycji w jeden fundusz ze stratą z inwestycji w inny fundusz. Dochody lub straty z inwestycji w fundusze inwestycyjne można też potrącać ze stratami lub dochodami z innych inwestycji kapitałowych, np. z akcji. W praktyce na koniec roku zapłacisz niższy podatek,
• możliwość dysponowania środkami przeznaczonymi na podatek – przy odkupieniu jednostek uczestnictwa, zgodnie z obowiązującymi do 31 grudnia 2023 r. przepisami podatkowymi, podatek był pobierany przy wypłacie (osiągając dochód z funduszu, otrzymywałeś kwotę odkupu pomniejszoną o podatek). Po zmianach ewentualny podatek zapłacisz dopiero do 30 kwietnia następnego roku - do tego czasu możesz swobodnie dysponować pełną kwotą otrzymaną z tytułu odkupu. Pamiętaj jednak, że finalnie rozliczenie z fiskusem jest Twoim obowiązkiem.

1.5  Jakie dodatkowe obowiązki wynikają ze zmian?

Przede wszystkim będziesz musiał samodzielnie rozliczyć podatek od otrzymanych środków, tj.:

• Na koniec roku (do 30 kwietnia) robiąc rozliczenie roczne całych swoich podatków musisz razem z nim złożyć zeznanie na stosownym formularzu PIT - dla osób fizycznych jest to przeważnie PIT-38,
• Samodzielnie zapłacić podatek, jeżeli po odliczeniu ewentualnych strat z innych inwestycji osiągniesz dochód.

2.1  Czym jest informacja PIT-8C?

PIT-8C jest informacją podatkową o niektórych dochodach z kapitałów pieniężnych, opodatkowanych na zasadach przewidzianych w art. 30b ustawy o PIT. Dokument ten to formularz przewidziany przepisami prawa taki sam dla całego rynku. PIT-8C zasadniczo sporządzają podmioty wypłacające należności opodatkowane na podstawie ww. przepisu (patrz wyjaśnienie poniżej). W przypadku odkupienia jednostek uczestnictwa danego funduszu to informację PIT-8C wystawi fundusz, a w przypadku sprzedaży akcji taki PIT-8C wystawi biuro maklerskie.

Na podstawie danych przedstawionych we wszystkich informacjach PIT-8C, które otrzymasz za dany rok podatkowy, samodzielnie rozliczysz podatek.

Podstawa prawna - Zgodnie z art. 39 ust. 3 ustawy o PIT: Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej są zobowiązane przesłać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatnika, o którym mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania, imienne informacje o wysokości dochodu, o którym mowa w art. 30b ust. 2, sporządzone według ustalonego wzoru.

2.2  Dlaczego fundusz wystawia informację PIT-8C?

Od 1 stycznia 2024 r. dochody z tytułu inwestycji w funduszach podlegają opodatkowaniu na podstawie art. 30b ustawy o PIT. W związku z tym na podstawie art. 39 ust. 3 ustawy o PIT fundusz jest zobowiązany do sporządzenia informacji PIT-8C w przypadku odkupienia lub skonwertowania do innego funduszu posiadanych przez Ciebie jednostek uczestnictwa. Informacja PIT-8C będzie Ci potrzebna do ustalenia dochodu z inwestycji, a co za tym idzie wysokości podatku do zapłaty. Warto zaznaczyć, że popularne transakcje zamiany jednostek uczestnictwa między subfunduszami w ramach jednego funduszu parasolowego nie są zdarzeniami podatkowymi, więc nie będą wykazywane w PIT-8C.

Fundusz wystawi informację PIT-8C, jeżeli w trakcie roku dokonasz odkupienia lub konwersji jednostek uczestnictwa "przeniesienia” z jednego funduszu zarządzanego przez BNP Paribas TFI do innego funduszu zarządzanego przez BNP Paribas TFI. Jeżeli nie będziesz dokonywał w trakcie roku transakcji odkupienia lub konwersji jednostek uczestnictwa nie otrzymasz informacji PIT-8C. Należy pamiętać, że transakcja konwersji jednostek między funduszami to umorzenie i nabycie jednostek jednym zleceniem. W takiej sytuacji w PIT-8C wykazana zostanie transakcja umorzenia, którą trzeba będzie rozliczyć.

UWAGA! Fundusz nie wystawi informacji PIT-8C, jeżeli odkupione lub skonwertowane jednostki uczestnictwa zostały przez Ciebie nabyte w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

2.3  Co będzie wskazane w informacji PIT-8C wystawionej przez fundusz?

1. przychody – wartość środków uzyskanych z odkupienia/konwersji jednostek uczestnictwa,
2. koszty – wartość kosztów poniesionych na nabycie odkupowanych/konwertowanych jednostek uczestnictwa.

Jeżeli w trakcie roku zrealizowana zostanie większa ilość odkupień/konwersji, w informacji PIT-8C wskazana zostanie łączna wartość przychodów i kosztów dotyczących transakcji zrealizowanych w trakcie roku kalendarzowego.

2.4  Kiedy otrzymam informację PIT-8C od funduszu?

Informację PIT-8C fundusz przekaże Ci w terminie do końca lutego roku następującego po roku, w którym dokonasz odkupienia/konwersji jednostek uczestnictwa. Pierwszy PIT-8C otrzymasz w lutym 2025 r.

2.5  Jak otrzymam informację PIT-8C?

W zależności od tego, jaki sposób przekazywania informacji przez fundusz zadeklarowałeś, otrzymasz informację PIT-8C:

• elektronicznie na wskazany przez Ciebie adres e-mail lub
• tradycyjnie pocztą na wskazany przez Ciebie adres korespondencyjny.

Adres do korespondencji możesz w każdej chwili zmienić składając w funduszu dyspozycję zmiany danych.

2.6  Jak fundusz ustali mój adres zamieszkania?

Fundusz wskaże w informacji PIT-8C Twój najnowszy adres faktycznego zamieszkania, który wskazałeś Funduszowi w zleceniach.

Istotne jest to, żeby fundusz posiadał aktualne dane dotyczące Twojego adresu zamieszkania. Na tej podstawie ustala adres właściwego dla Ciebie Urzędu Skarbowego, do którego przesłana zostanie informacja PIT-8C.

2.7  Czy mój Urząd Skarbowy otrzyma od funduszu informację PIT-8C?

Fundusz prześle informację PIT-8C również do Twojego Urzędu Skarbowego w terminie do końca stycznia następującego po roku, w którym uzyskasz przychód z funduszu.

Właściwy dla Ciebie Urząd Skarbowy zostanie ustalony na podstawie adresu zamieszkania, który wskazałeś funduszowi w składanych zleceniach przekazanych przez Ciebie do funduszu.

Adres zamieszkania możesz w każdej chwili zaktualizować składając funduszowi dyspozycję zmiany danych przez złożenie odpowiedniej dyspozycji w oddziale u dystrybutora.

2.8  Czy informacja PIT-8C wystawiona przez Towarzystwo będzie znajdowała się na platformie Twój e-PIT?

Administracja skarbowa powinna zamieścić dane z informacji PIT-8C wystawionej przez fundusz na Twoim profilu na platformie Twój e-PIT.

Na razie Fundusze nie mają pełnej wiedzy, jak będzie działać ta platforma.

2.9  Czy informacja PIT-8C będzie przekazywana również w przypadku, jeżeli odkupienie/konwersja jednostek uczestnictwa zostanie dokonane w ramach działalności gospodarczej?

W takim przypadku fundusz nie wystawi informacji PIT-8C. Jeżeli dochód z odkupienia/konwersji jednostek uczestnictwa zostanie uzyskany w ramach prowadzonej działalności to nie podlega opodatkowaniu na podstawie art. 30b ustawy o PIT. Jesteś zobowiązany rozliczyć go jako dochód z prowadzonej działalności gospodarczej, zgodnie z przyjętą formą opodatkowania.

2.10 Kto otrzyma informację PIT-8C w przypadku odkupienia/konwersji jednostek posiadanych przez nieletniego?

W przypadku odkupienia/konwersji jednostek uczestnictwa posiadanych przez nieletniego, fundusz wystawi informację PIT-8C bezpośrednio na rzecz nieletniego.

Do prawidłowego rozliczenia dochodów nieletniego zobowiązani są natomiast jego rodzice, zgodnie z przepisami ustawy o PIT.

2.11 Komu zostanie wystawiona informacja PIT-8C, w przypadku odkupienia/konwersji jednostek uczestnictwa przez spadkobiercę, który otrzymał jednostki w ramach spadku?

W przypadku odkupienia/konwersji jednostek uczestnictwa przez spadkobiercę, który otrzymał jednostki uczestnictwa w ramach spadku, fundusz wystawi informację PIT-8C na rzecz spadkobiercy.

W przypadku kilku spadkobierców, każdy z nich otrzyma informację PIT-8C, zawierającą proporcjonalną wartość przychodów i kosztów związanych z transakcją z uwzględnieniem udziału w spadku.

2.12 Komu zostanie wystawiona informacja PIT-8C, w przypadku odkupienia/konwersji jednostek uczestnictwa zapisanych na rejestrze wspólnym lub na rejestrze małżeńskim?

W przypadku rachunku wspólnego, informacja PIT-8C zostanie wystawiona na rzecz każdego ze współwłaścicieli. Przychody i koszty zostaną wykazane w informacji proporcjonalnie do udziału każdego ze współwłaścicieli.

3.1  Jak powinienem rozliczyć podatek?

Dochód z tytułu odkupienia/konwersji jednostek uczestnictwa należy rozliczyć w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku po roku, w którym uzyskasz należność z funduszu.

• złożyć zeznanie PIT-38 - w zeznaniu należy wykazać przychody i koszty wynikające z informacji PIT-8C wystawionej przez fundusz oraz przychody i koszty związane z innymi przychodami z zysków kapitałowych, jeżeli takie uzyskałeś w trakcie roku.
• zapłacić podatek - w kwocie wynikające z wypełnionego prawidłowo zeznania PIT-38.

3.2  Do kiedy mam obowiązek złożenia zeznania PIT-38 i rozliczenia podatku?

Zeznanie PIT-38 należy złożyć w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku, w którym uzyskasz należność z funduszu. Jeżeli 30 kwietnia wypada w sobotę, niedzielę lub dzień urzędowo wolny od pracy, termin na złożenie zeznania i zapłatę podatku upływa w najbliższym dniu roboczym po dniu wolnym.

3.3  Jak należy złożyć zeznanie PIT-38?

• elektronicznie - z wykorzystaniem platformy Twój e-PIT, która znajduje się pod adresem https://www.podatki.gov.pl/pit/twoj-e-pit/.
• papierowo – podpisane odręcznie zeznanie papierowe należy złożyć bezpośrednio we właściwym dla Ciebie Urzędzie Skarbowym lub nadać listem poleconym w placówce pocztowej do 30 kwietnia następującego po roku, którego dotyczy zeznanie.

Na platformie Twój e-PIT będzie znajdowało się wygenerowane automatycznie zeznanie PIT-38, które zostanie przygotowane na podstawie informacji PIT-8C przesłanych Urzędowi Skarbowemu przez wszystkie Fundusze, w których dokonywałeś odkupień lub konwersji w danym roku oraz informacji sporządzonych dla Ciebie przez inne podmioty (np. dom maklerski), jeżeli za pośrednictwem innych podmiotów uzyskiwałeś w trakcie roku przychody kapitałowe.

3.4  Co się stanie w sytuacji, w której nie rozliczę podatku w terminie?

Obowiązek terminowego rozliczenia podatku ciąży na Tobie jako podatniku.

Jeżeli nie zaakceptujesz zeznania przygotowanego na platformie Twój e-PIT zostanie ono automatycznie zaakceptowane w systemie.

Jeżeli natomiast nie zapłacisz w terminie podatku to będziesz zobowiązany do uregulowania zaległości wraz z odsetkami za opóźnienie.

Urząd Skarbowy może również wezwać Cię do zapłaty oraz wszcząć wobec Ciebie postępowanie egzekucyjne.

3.5  Straty z jakich tytułów mogą pomniejszyć dochód z odkupienia/konwersji jednostek uczestnictwa?

• z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) w spółce, udziałów w spółdzielni, papierów wartościowych, w tym z odpłatnego zbycia papierów wartościowych na rynku regulowanym w ramach krótkiej sprzedaży,
• z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych,
• z realizacji praw wynikających z papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych,
• z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółce albo wkładów w spółdzielni w zamian za wkład niepieniężny,
• z umorzenia, odkupienia, wykupienia albo unicestwienia w inny sposób tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych.

3.6  Przez jaki okres będę mógł rozliczyć stratę?

Stratę będziesz mógł rozliczyć przez pięć kolejnych lat następujących po roku, w którym poniosłeś stratę z tytułu odkupienia jednostek uczestnictwa, zgodnie z art. 9 ust. 3 ustawy o PIT.

• obniżyć dochód uzyskany z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym że kwota obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% wysokości tej straty, albo
• obniżyć jednorazowo dochód uzyskany z tego źródła w jednym z najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu lat podatkowych o kwotę nieprzekraczającą 5 000 000 zł, nieodliczona kwota podlega rozliczeniu w pozostałych latach tego pięcioletniego okresu, z tym że kwota obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% wysokości tej straty.

3.7  W jaki sposób mam zapłacić podatek?

Podatek należy zapłacić na tzw. mikrorachunek. Każda osoba ma przypisany odrębny mikrorachunek, który służy do wpłacania PIT.

Jeżeli nabywałeś jednostki uczestnictwa poza działalnością gospodarczą, możesz sprawdzić numer swojego mikrorachunku wpisując PESEL do generatora udostępnionego przez Ministerstwo Finansów https://www.podatki.gov.pl/generator-mikrorachunku-podatkowego/ (link).

UWAGA! W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą, mikrorachunek ustala się poprzez wpisanie do generatora NIP.

4.1  Czy zmiana obejmuje również opodatkowanie wypłat dokonywanych z dochodu funduszu bez umarzania jednostek uczestnictwa?

Wypłaty z dochodu funduszu bez umarzania jednostek uczestnictwa nadal podlegają opodatkowaniu podatkiem od dochodów kapitałowych, jeżeli statut funduszu przewiduje tego rodzaju wypłaty.

Opodatkowana podatkiem od dochodów kapitałowych pobieranym przez fundusz jest również premia inwestycyjna, tj. świadczenie dodatkowe wypłacane na podstawie odrębnej umowy na rzecz uczestników, którzy inwestują wysokie kwoty w fundusz.

Podstawa prawna - Zgodnie z art. 30a ust. 1 pkt 5 w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2024 r.: Od uzyskanych dochodów (przychodów) pobiera się 19% zryczałtowany podatek dochodowy, z zastrzeżeniem art. 52a: ze świadczeń otrzymanych z dochodów funduszu kapitałowego, jeżeli statut przewiduje wypłaty z tych dochodów jego uczestnikom bez umarzania, odkupywania, wykupywania albo unicestwiania w inny sposób tytułów uczestnictwa w takim funduszu.

4.2  Czy dochody z odkupienia/konwersji jednostek uczestnictwa są zaliczane do podstawy obliczenia daniny solidarnościowej?

Danina solidarnościowa jest dodatkową opłatą na rzecz fiskusa nałożoną na osoby o wysokich dochodach. Obowiązek zapłaty daniny solidarnościowej powstaje, gdy suma określonych kategorii dochodów (patrz podstawa prawna art. 30h ust. 2 ustawy o PIT), po ich zmniejszeniu zgodnie z przepisami, przekracza 1 000 000 zł.

Dochody z odkupienia/konwersji jednostek uczestnictwa są uwzględniane w podstawie obliczenia daniny solidarnościowej. Jak wynika z art. 30h ust. 2 ustawy o PIT, podstawę obliczenia daniny solidarnościowej stanowią m.in. dochody opodatkowane na podstawie art. 30b ustawy o PIT.

Podstawa prawna - Zgodnie z art. 30h ust. 2 ustawy o PIT, podstawę obliczenia daniny solidarnościowej stanowi nadwyżka ponad 1 000 000 zł sumy dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 ust. 1, 9 i 9a, art. 30b, art. 30c oraz art. 30f ustawy o PIT po ich pomniejszeniu o:

• kwoty składek, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 i 2a, oraz składek, o których mowa w art. 30c ust. 2 pkt 2 ustawy o PIT,
• kwoty, o których mowa w art. 30f ust. 5 ustawy o PIT

- odliczone od tych dochodów.

4.3  Czy zmiany podatkowe mają zastosowanie do transakcji zamiany, czyli przenoszenia środków pomiędzy subfunduszami w ramach jednego funduszu parasolowego?

Przenoszenie środków pomiędzy subfunduszami jednego funduszu (zamiana jednostek uczestnictwa) nadal nie generuje przychodu w PIT (patrz podstawa prawna). Jeżeli dokonasz takiego przeniesienia środków to nie otrzymasz informacji PIT-8C od funduszu.

Podstawa prawna - Zgodnie z art. 17 ust. 1c ustawy o PIT: Nie ustala się przychodu z tytułu umorzenia jednostek uczestnictwa subfunduszu funduszu inwestycyjnego z wydzielonymi subfunduszami, w przypadku zamiany jednostek uczestnictwa subfunduszu na jednostki uczestnictwa innego subfunduszu tego samego funduszu inwestycyjnego, dokonanej na podstawie ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

4.4  Czy zmiany podatkowe będą miały zastosowanie do transakcji konwersji jednostek uczestnictwa?

Należy przypomnieć, że transakcja konwersji jednostek pomiędzy różnymi funduszami to umorzenie jednostek uczestnictwa jednego funduszu i nabycie jednostek uczestnictwa innego funduszu zarządzanego przez jedno towarzystwo przez złożenie jednego zlecenia.

Inaczej niż w przypadku transakcji zamiany, konwersja skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego po stronie uczestnika – nie jest zatem zdarzeniem neutralnym dla celów podatkowych. Fundusz uwzględni przychody i koszty związane z konwersją w informacji PIT-8C.

4.5 Czy zmienią się zasady opodatkowania jednostek uczestnictwa posiadanych w ramach IKE, IKZE, Pracowniczych Programów Emerytalnych (PPE) i Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK)?

Przepisy ustawy o PIT regulujące zasady opodatkowania wypłat z IKE, IKZE, PPE i PPK nie uległy zmianie od 1 stycznia 2024 r.